Επίγειον το φαινόμενον, αλλ’ υπέρ τους ουρανούς τό νοούμενον...

  

 Ἁγίου Γρηγορίου Θεολόγου, λόγος εις τα Φώτα (απόσπασμα)

Ε­πει­δή σή­με­ρα πα­νη­γυ­ρί­ζο­υμε το βά­πτι­σμα, ας ε­ξε­τά­σου­με­ φι­λο­σο­φι­κά κά­τι σχε­τι­κό με την δι­α­φο­ράν των βα­πτι­σμά­των.

Ο Μω­ϋ­σής ε­βά­πτι­σε εις το ύ­δωρ και πριν απ  αὐ­τό στην νε­φέ­λη και στην θά­λασ­σα (Εξ. 14, 23). Αυ­τό δε α­πο­τε­λού­σε σύμ­βο­λον, ό­πως πι­στεύ­ει και ο Παύ­λος. Η θά­λασ­σα του νε­ρού, η νε­φέ­λη του Πνεύ­μα­τος, το μάν­να του άρ­του της ζω­ής, και το ύ­δωρ, το ο­ποί­ο έ­πι­ναν, του ου­ρα­νί­ου πο­τού (Α´ Κορ. 10, 1 ε).

Και ο Ι­ω­άν­νης ε­βά­πτι­σε, αλ­λά ό­χι τε­λεί­ως ι­ου­δα­ϊ­κά, ε­πει­δή δεν ε­βά­πτι­σε μό­νον στο ύ­δωρ αλ­λά και στην με­τά­νοι­α. Ό­χι ό­μως και ο­λό­τε­λα πνευ­μα­τι­κά, ε­πει­δή δεν προ­σθέ­τει και το «εις το Πνεύ­μα».

Βα­πτί­ζει και ο Ι­η­σούς, αλ­λά στο Άγιο Πνεύ­μα. Αυ­τό εί­ναι η τε­λει­ό­της. Και πως δεν εί­ναι Θε­ός, για να γί­νω και λί­γο πα­ρά­τολ­μος, ε­κεί­νος α­πό τον ο­ποί­ον θα γί­νης και συ Θε­ός;

Γνω­ρί­ζω και τέ­ταρ­τον βά­πτι­σμα, το βά­πτι­σμα του μαρ­τυ­ρί­ου και του αί­μα­τος, στο ο­ποί­ο ε­βα­πτί­σθη και ο ί­διος ο Χρι­στός, και το ο­ποί­ο εί­ναι πο­λύ πιο α­ξι­ο­σέ­βα­στο α­από τα άλ­λα, κα­θό­σον δεν μο­λύ­νε­ται α­πό με­τα­γε­νέ­στε­ρα α­μαρ­τή­μα­τα.

Γνω­ρί­ζω και πέμ­πτο α­κό­μη, το βά­πτι­σμα των δα­κρύ­ων, το ο­ποί­ο εί­ναι α­κό­μη πιο ε­πί­πο­νο, ό­πως «ε­κεί­νος ο ο­ποί­ος βρέ­χει κά­θε νύ­κτα το κρεβ­βά­τι και τα στρώ­μα­τά του με δά­κρυ­α» (Ψαλ. 6, 7) ο ο­ποί­ος, α­κό­μη, λέ­γει αυ­τά τα ο­ποί­α εί­πεν ο τε­λώ­νης στον να­ό και ε­κέρ­δι­σε την συγ­χώ­ρη­ση α­ντί δια τον καυ­χη­σιά­ρη φα­ρι­σαί­ο, και ο ο­ποί­ος σκύ­βει με τα­πεί­νω­ση, ό­πως η Χα­να­ναί­α, και ζη­τεί να τον ευ­σπλα­χνι­σθούν και να του δώ­σουν ως τρο­φή ψί­χου­λα, την τρο­φή δη­λα­δή την ο­ποί­α τρώ­γει ο σκύ­λος ό­ταν εί­ναι πο­λύ πει­να­σμέ­νος.