Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ '21

 Βαλθήκαμε να γκρεμίσουμε τους τοίχους του σπιτιού στο  οποίο ζούμε. Για την αποδόμηση δεν ευθύνονται μόνο οι συγγραφείς σχολικών εγχειριδίων και οι εμπνευστές τηλεοπτικών εκπομπών, αλλά όλοι μας με την αδιαφορία που επιδείξαμε. Κι έρχεται τώρα μία εκπομπή που ευαγγελίζεται πως θα παρουσιάσει για την Επανάσταση την «αλήθεια όπως δεν την έχετε ξαναδεί». Στο μέσον των αντικρουόμενων αντιδράσεων,  ας διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας κι ας αναζητήσουμε την αλήθεια, αν και δεν καταλάβαμε ποιός ακριβώς ήταν ο στόχος της εκπομπής.

 

Πράγματι η ρομαντική άντίληψη του 19ου αιώνα για την επανάσταση, υποτιμούσε κάποια βασικά θέματα.  Αφενός, παρά τη γενναιότητα και την αυτοθυσία των ηρώων, η Επανάσταση δεν θα ‘χε πετύχει, αν δεν επενέβαιναν οι ιδιοτελείς Μεγάλες Δυνάμεις, αφετέρου φαίνεται ο ρόλος των παρεξηγημένων προκρίτων, των θυσιασμένων σε μία «μοντέρνα, κοινωνικοανατρεπτική» θεώρηση της Επανάστασης, και από τρίτου σκιαγραφούνται τα πάθη που οδήγησαν στους δυό αδελφοκτόνους Εμφυλίους. Η αμαρτία υπάρχει πάντα μα δεν μηδενίζει την προσφορά. Το ότι ο Κολοκοτρώνης (για την θυμοσοφία και την μακροθυμία του τίποτε δεν αναφέρεται) ομολογεί πως μετά την εξάμηνη πολιορκία της Τριπολιτσάς, το άλογό του από τα τείχη ως το Διευθυντήριο πατούσε επί πτωμάτων, δεν μας ρίχνει απ’ τα σύννεφα. Πόλεμος γινόταν, όχι διαδήλωση! Πόσο μπορούμε σήμερα απ’ τη βολή μας να κατανοήσουμε ότι οι πρόγονοί μας κυριολεκτικά σφάδαζαν κάτω από τον Τουρκικό ζυγό;  Κι εδώ ερχόμαστε σε έναν από τους δυό μύθους από τους οποίους δεν κατάφερε να απεμπλακεί η εκπομπή: ο πρώτος αφορά την πραγματικότητα της Τουρκοκρατίας κι ο άλλος το αντιεκκλησιαστικό μένος.

Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Όσο σίγουρο είναι πως η Τουρκοκρατία δεν ήταν παντού, ούτε πάντοτε η ίδια, άλλο τόσο βέβαιο είναι πως οι Έλληνες στο σύνολό τους δεν ευημερούσαν. Μα ποιοί Έλληνες; Ραγιάδες ήταν, Ρωμιοί ένιωθαν. Ακόμα και αν τα τελευταία χρόνια έδιναν αρχαιοελληνικά ονόματα στα παιδιά τους κι οι ιδέες του Διαφωτισμού κυκλοφόρησαν ευρέως, οι γιαγιάδες με τις ιστορίες του Μαρμαρωμένου Βασιλιά και την δόξα του Βυζαντίου τα νανούριζαν κι εκείνα με τον Διγενή ταυτίζονταν. Τι κι αν ο Μπότσαρης μιλούσε αρβανίτικα κι οι Καραμανλήδες της Καππαδοκίας τούρκικα; Η θρησκεία ήταν το διαφοροποιητικό τους στοιχείο. Έπειτα, κι η οικογένεια της αγίας Φιλοθέης είχε μεγάλη περιουσία στην Αθήνα του 16ου αιώνα μα αυτός ήταν ο κανόνας; (Τι παράδειγμα, αλήθεια, μία γυναίκα με τέτοια προσφορά, τόσοι σκλάβοι απελευθερωμένοι, τόσες κοπέλες προστατευμένες!). Και ίσως στην Παναγιά της Ρούμελης (όπως λέει η εκπομπή), τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας να υπήρχε κάποια ευημερία και στα Αμπελάκια τις τελευταίες δεκαετίες, στη Χίο και στη Σμύρνη να υπήρχαν σχολές, μα τι σημαίνει αυτό; Σκλαβιά και τρόμος επικρατούσε παντού Μεγεθύνοντας το μεμονωμένο καταλήγουμε σε αναληθή συμπεράσματα.

Θεωρητικά, το Ισλάμ μόνο τους λαούς της Βίβλου αφήνει να θρησκεύουν, μα δεν αναγνωρίζει ισότητα. Ο λόγος του Χριστιανού δεν είχε βαρύτητα στο δικαστήριο, η φορολόγησή ήταν επαχθέστατη. Όχι μόνο φόροι επί της παραγωγής μα και κεφαλικός φόρος υπήρχε, το χαράτσι, για να κρατούν το κεφάλι στους ώμους τους, αλλά και φόρος αίματος. Επί 4 αιώνες στο παιδομάζωμα τα καλύτερα παιδιά απάγονταν. Προσθέστε και την υποχρεωτική ναυτολογία στα κάτεργα, την μάστιγα της πειρατείας, τα σκλαβοπάζαρα όπου κατέληξαν π.χ. οι 15000 Κρητικοί αιχμάλωτοι μίας μόνο επιχείρησης του μετέπειτα δραγουμάνου Μπαρμπαρόσσα.

Ο ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Και όμως, το Γένος άντεξε. Το πιστοποιούν οι Νεομαρτύρες, οι Κρυπτοχριστιανοί, οι 70 καταγεγραμμένες επαναστάσεις απ’ την Άλωση ως το ’21. Σ’ όλες τις εξεγέρσεις, όπως σ’ όλους τους πολιτισμούς και τις εποχές, οι θεοφοβούμενοι ζητούσαν ευλογία απ’ τους ιερείς. Είναι τραγελαφικό που η εκπομπή αναφέρεται στον επίσκοπο που ευλογεί τα όπλα του λόχου των Φιλελλήνων, ενώ για τους Έλληνες απλώς καταρρίπτει τον «μύθο» της αγίας Λαύρας. Οι Φιλλέληνες δηλαδή πίστευαν, οι Ραγιάδες όχι; Που εστιάζουμε, στο δέντρο (την συγκεκριμένη ημερομηνία) η στο δάσος (τη συνήθη πρακτική); Σήμερα κάποιοι ιστορικοί, μάλλον κρίνοντας εξ ιδίας αθεΐας, παρασιωπούν τον θρησκευτικό χαρακτήρα της Επανάστασης. Κι ας σώζονται τα Ευαγγέλια που έπαιρναν οι Αγωνιστές στη μάχη και τα Απομνημονεύματά τους η τα αφιερώματα των οπλαρχηγών στην Μεγαλόχαρη της Τήνου, κι ας έγινε ο αγώνας «για του Χριστού την πίστιν την αγίαν και της πατρίδος την ελευθερίαν». Αστήρικτα, σιωπηρώς, προσπερνάται το αυταπόδεικτο η ταυτίζεται με αναχρονιστικούς σύγχρονους αλλοεθνείς ιερούς πολέμους. 

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ  Ε΄

Ε­πι­τέ­λους α­να­σκευ­ά­στη­καν ό­σα άλ­λοι α­νι­στό­ρη­τοι δι­α­στρε­βλώ­νον­τας την α­λή­θεια α­πο­κρύ­πτουν για τα κί­νη­τρα και τη βι­ο­τή του Γρη­γο­ρί­ου Ε , που α­πο­κή­ρυ­ξε την ε­πα­νά­στα­ση. Α­να­φέρ­θη­κε πως έ­τσι προ­στά­τε­ψε τη ζω­ή χι­λιά­δων Ρω­μι­ών α­πό τις αν­τεκ­δι­κή­σεις, ό­τι έ­να μή­να αρ­γό­τε­ρα, ο ί­διος θυ­σι­ά­στη­κε, ό­πως και τό­σοι προ­κά­το­χοί του ως υ­πο­κι­νη­τής της συ­νω­μο­σί­ας. Α­νά­λο­γη «τύ­χη» εί­χαν νω­ρί­τε­ρα 11 α­κό­μη Πα­τριά­ρχες για αν­τί­στοι­χο λό­γο και ο αρ­χι­ε­πί­σκο­πος Κυ­πρια­νός με 468 προ­κρί­τους και ι­ε­ρείς α­παγ­χο­νί­στη­καν στην Κύ­προ με το ξέ­σπα­σμα του Α­γώ­να. Ή­ταν κι αυ­τό έ­να α­πό τα… προ­νό­μια των η­γε­τών.

ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

 Η ευλογία πριν την μάχη δεν ήταν μύθος ούτε και το σχολειό στις εκκλησιές που όντως ονομάστηκε κρυφό από μεταγενέστερο πίνακα του Γύζη. Πράγματι, ο Σουλτάνος δεν φαίνεται να έστειλε ποτέ φιρμάνι για την απαγόρευση των σχολείων μα η αυθαιρεσία των αγάδων δεν ελεγχόταν. Πως αλλιώς εξηγείται η αμάθεια αφενός η η αναγκαιότητα δράσης του αγίου Κοσμά του Αιτωλού; Το κρυφό σχολειό δεν λειτούργησε συστηματικά μα πάντα υπήρχε στις εκκλησιές όπου μάθαιναν τα παιδιά τα «κολλυβογράμματα». Ο γέροντας Παΐσιος διασώζει πως ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης στην Καπαδοκία, έβαζε τα παιδιά να γονατίζουν δήθεν πως προσεύχονται μες στους ναούς και έτσι τους μάθαινε ελληνικά.

 Οι Χριστιανοί καλούμαστε να ερευνούμε, να στεκόμαστε κριτικά απέναντι στην κυρίαρχη ιδεολογία του πολιτικώς ορθού, που παραμένει μισαλλόδοξη απέναντι στο χριστιανισμό, αλλά και στον ακραίο Εθνικισμό που επίσης προβάλλει μονομερώς την ιστορία. Όχι για να φανατιζόμαστε, ούτε για να αυτοδικαιωνόμαστε, μα ως αφορμή για να στοχαστούμε και να αυτοπροσδιοριστούμε. Τα γεγονότα υπάρχουν και καλούμαστε να καθαρίσουμε τη ματιά μας, να βρούμε το κλειδί για να ερμηνεύουμε τον κόσμο. Τουλάχιστον εμείς αντί για κλειδί, να μην πιάνουμε γόμα και σβήνουμε. Ούτε μεγεθυντικό φακό και να γενικεύουμε το μεμονωμένο. Και, προπαντός, μην βαυκαλιζόμαστε πως για να μάθουμε Ιστορία αρκεί ένα βιβλίο η μια εκπομπή. Η αντίληψη της Εκκλησίας για την Ιστορία δεν είναι κυκλική, όπως υποστήριξε έγκριτος Ιστορικός στην νεόκοπη τηλεοπτική εκπομπή. Δεν συμμερίζεται ούτε την αίσθηση της διαρκούς προόδου που ευαγγελιζόταν ο Διαφωτισμός. Βαδίζουμε προς τα έσχατα, μα ζει Κύριος ο Θεός και το Σχολειό καλείται πια να μην κρύβεται. 

Ε.Κ.