Στην Πόλη πάλι... στα μέρη τα δικά μας


 Το επόμενο πρωί ξύπνησα κι ανηφόρισα στο Φανάρι. Τα βήματα μου με οδήγησαν στο Κόκκινο κάστρο όπως το λένε οι Τούρκοι, ή Fener Rum Erkek Lisesi, δηλαδή την Μεγάλη του Γένους Σχολή.
   
 

Επί πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ χτίστηκε αυτό το κτίριο, από τον αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Δημάδη κι οι εργασίες ολοκληρώθηκαν μέσα σε μια διετία (1881-1883). Όμως η Σχολή  λειτουργεί ασταμάτητα από  το 1454 και στα χρόνια αυτά άλλαξε πολλές φορές έδρα. Αρχικά στο Πατριαρχείο,  που την εποχή εκείνη στεγαζόταν στο Ναό των Αποστόλων, μετά στην Μονή της Παμμακάριστου και τέλος εδώ, στο Φανάρι.
  

 Το' ξέρες ότι η  Μεγάλη  του  Γένους  Σχολή είναι  η  συνέχεια  της  "Οικουμενικής  Πατριαρχικής  Σχολής", που  ίδρυσε  ο Μέγας Κωνσταντίνος, ότι  βελτίωσε  τις  συνθήκες  διδαχής  της ο Ηράκλειος, πως επί   Αυτοκράτορος   Σεργίου  έτυχε  νέου  εκπαιδευτικού  προγράμματος, ότι  επί   Αυτοκράτορος  Λέοντος του Ισαύρου ανεστάλει  η  δράση  της, ότι  επαναλειτούργησε  με  την  φροντίδα  του  Λέοντος Αρμενίου, ότι  εμεγαλούργησε   στην εποχή των  Κομνηνών, ότι  προήγαγε  τα  γράμματα  επαξίως  όταν βασίλευαν οι  Παλαιολόγοι, όπως   μας  αναφέρουν   στα  συγγράμματά  τους  ο  χρονογράφος  Άγιος Θεοφάνης  ο  ομολογητής και ο  Γεώργιος ο Μοναχός;  

 

Στα ιστορικά συγγράμματα, διαβάζουμε ότι κατά εποχές η σχολή αποκαλείται: "Πάγκοινος Ακαδημία", "Μέγα του Γένους Μουσείον", "Τέμενος Μουσών", "Ελληνικόν Σχολείον", "Πατριαρχικόν Σχολείον", "Σχολείον της Μεγαλουπόλεως", και βέβαια "Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή".


Κοίτα την θέα από την Σχολή! Χτισμένη στον πέμπτο λόφο της πάλαι ποτέ βασιλεύουσας, δεσπόζει στον Κεράτιο το Κόκκινο κτίριο. Υποβαθμισμένη η περιοχή του Φαναρίου, φτωχολογιά μαζεμένη εδώ, όλο μαντήλες βλέπεις, μα υπάρχουν σχέδια να αναβαθμιστεί η περιοχή, γιατί είναι ακριβό το "φιλέτο"! Πρόσεξες κάτι, κάτω δεξιά στην φωτογραφία; Ο Κεμάλ, παντού ο Κεμάλ, αυτός που μας αφάνισε κι είμαστε υποχρεωμένοι να τον έχουμε παντού, ακόμα κι ο Πατριάρχης στο γραφείο του...


Μετά μου λες να μην συγκινούμαι! 55 μαθητές έχει σήμερα, κάποιοι από αυτούς Σύροι Ορθόδοξοι, πεντακόσιους είχε το 1945! Ρημάξανε όλα σου λέω! Ούτε 2000 δεν μείναμε πια στην Πόλη...

.

Κάποτε έσφυζε από ζωή η Σχολή. Άδεια μοιάζει σήμερα. Πως να φανούν τα 55 παιδάκια στα 3.020 τ.μ. και τις 25 αίθουσες; Ερημιά σου λέω...


Περιπλανήθηκα στις τάξεις, προσπαθώντας να φανταστώ  πως θα ήταν τότε που το σχολείο ήταν γεμάτο παιδιά...


Χάζεψα τα περίτεχνα ταβάνια και την πανέμορφη θεατρική αίθουσα...


Φαντάστηκα τις γιορτές και τις παραστάσεις και τις συνελεύσεις σε καιρούς κρίσιμους...


Κι ύστερα πήρα ένα ταξί και πήγα στο χωριό μου, το βυζαντινό Μιχαήλιον, το Μέγα Ρεύμα, όπως το λέγαμε εμείς,  Αρναούτκιοϊ που το λένε τώρα αυτοί, δηλαδή Αρβανιτοχώρι. Τι χωριό, πλούσια συνοικία είναι σαν την Γλυφάδα και την Βούλα. Μπροστά στον Βόσπορο απλωμένη, με σπίτια που είναι χτισμένα πάνω στην θάλασσα και φτάνουν ψηλά πάνω στον λόφο. Πήγα στην Εκκλησιά μας, εκεί που βαφτίζονταν και παντρεύονταν και κηδεύονταν οι πρόγονοί μου. Στους Ταξιάρχες...
    
  

Εδώ με πήραν τα κλάματα. Εδώ είναι όλα σαν να μην φύγαμε ποτέ, όλα περιποιημένα, όλα στην θέση τους. Ξέρεις, σ' αυτόν τον τόπο υπάρχει Εκκλησία για τους Αγγέλους από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο ιστορικός Ερμείας ο Σωζομενός (450 μ.Χ.), γράφει: " …περισσότερο δε λαμπρός ναός εφαίνετο τόσον εις τους ξένους όσον και εις τους εντοπίους, καθώς όλοι το ομολογούν, η εκκλησία που κτίσθηκε εις το μέρος που άλλοτε ονομάζοντανΕστίαι”. Ο τόπος δε αυτός είναι το χωρίον το οποίον τώρα ονομάζεταιΜιχαήλιον".  Ο ιστορικός Προκόπιος αναφέρει πως ο Ιουστινιανός ανοικοδόμησε καινούργιο Ναό. Από τότε, και μέχρι το 1955 που υπέστη σοβαρές ζημιές, ο Ναός ανοικοδομήθηκε πολλές φορές...   

    
Το ξέρεις πως εδώ στο Μέγα Ρεύμα, συναντήθηκαν το 1818 ο Ξάνθος, ο Σκουφάς, ο Χρυσοσπάθης, ο Φαρμάκης και άλλοι, δηλαδή οι Φιλικοί; Το ξέρεις πως εδώ κηδεύτηκε και θάφτηκε ο Σκουφάς το 1819; Το ξέρεις πως τον χωροεπίσκοπο Μ. Ρεύματος Θεοδωρουπόλεως Ανθιμο, τον κρέμασαν στο πηγάδι της αγοράς, αντίκρυ στον περίβολο της εκκλησίας, μαζί με τους μητροπολίτες Αδριανουπόλεως Δωροθέο Πρώϊο, άλλοτε σχολάρχη της Μεγάλης Σχολής, και τον Τορνόβου Ιωαννίκιο; Όλοι τους κατοικούσαν στο Μ. Ρεύμα, όπως και τόσοι άλλοι αρχιερείς.


Περπάτησα πίσω από τον Ναό μέχρι το σχολείο μας. Ελάχιστοι πια οι μαθητές! Σκέψου, πριν το 55 είμαστε εδώ μαζί με την διπλανή συνοικία, το Μπεμπέκι, 7.000 Έλληνες. Ξέρεις πόσοι μείνανε τώρα; Εβδομήντα! Κι αυτοί φεύγουν ο ένας μετά τον άλλον...
     

Κι ο Κεμάλ πάντα εκεί απ' έξω, εκεί που παλιά είχαμε δωρητές κι ευεργέτες. Παλιά έγραφε απ' έξω: Αστική Σχολή Μεγάλου Ρεύματος, 1902...


Κι ύστερα ανηφόρισα στην  γειτονιά μου. Δεν στο' χα πει, δεν ξέρω γιατί δεν σου το είπα ποτέ, μα δεν ξέρω που είναι το σπίτι μου. Ήμουνα μικρός βλέπεις κι ο πατέρας μου δεν θέλησε να έλθει ποτέ ξανά πίσω, τον πίκραινε η σκέψη να δει το βιός του να το διαφεντεύουν άλλοι. Από τότε που πρωτόρθα στην Πόλη, κάθε φορά περιδιαβαίνω τις ανηφόρες στην παλιά μου γειτονιά κι αναρωτιέμαι: Μήπως είναι αυτό;

 

Ή τάχα να' ναι αυτό το σπίτι μου; Μήπως το απέναντι; Όλα αρχοντικά ήτανε, σπίτια νοικοκυραίων...
  
 

Τώρα τα φτιάξανε πάλι τα σπίτια, μένουνε πλούσιοι εδώ...

 

 Το ένα καλύτερο από το άλλο, όπως και τότε...

 

 Μερικά μόνο μένουν ακόμα άφτιαχτα, μάλλον δικών μας είναι, που δεν έχουν λεφτά για επισκευές...


Άλλα ρημάζουν κι άλλα περιμένουν να πουληθούν...


Και σε κάποια άλλα λιγοστά, μένουν ακόμα γέροι δικοί μας...


Όπως εκείνες οι δύο συμπαθέστατες αδελφές που άκουσαν Ελληνικά και βγήκαν από το σπίτι τους να μας μιλήσουν...


Κι ήταν σαν να άκουγα την γιαγιά μου, δακρύσαμε όλοι μαζί με τις ιστορίες, για τα παλιά, με τα παράπονά τους για τους Ελλαδίτες πολιτικούς και τα λάθη τους...
    

Συνέχισα το σεργιάνι μου, χαζεύοντας τα όμορφα σπίτια, όλα κάποτε δικά μας ήταν εδώ σου λέω...

 

Τα βλέπεις, σχεδόν όλα ήταν ξύλινα, γι αυτό είχαμε παλιά πολλές καταστροφικές πυρκαγιές...


Τώρα θα σε στενοχωρήσω, αλλά να μου επιτρέψεις να σου παραθέσω μια περιγραφή για το τι έγινε το 55 στο Μέγα Ρεύμα, από το στόμα του αυτόπτη Ιωσήφ Κωνσταντινίδη: " Το χωριό μας έδινε την εικόνα κατεστραμμένου τοπίου από θεομηνία. Όλο το νοι­κοκυριό τού κάθε ελληνικού σπιτιού ήταν έκθετο στους δρόμους και τα πεζοδρόμια. Η εκκλησία μόλις από θαύμα σώθηκε από ολοκληρωτική καταστροφή. Εσωτερικά τίποτα δεν είχε μείνει όρθιο, τίποτα που να δίνει την αίσθηση ενός Ναού. Το Αγίασμα ήταν κατεστραμμένο, τα μανουάλια είχαν ριχθεί μεσ' τη σήραγγα της πηγής και οι εικόνες κομ­μένες στα τέσσερα ,έπλεαν στα νερά του Αγίου Παντελεήμονα. Το κελί του παπα-Νικόλα ανάστατο, λες και πέρασε τυφώνας και παρέσυρε τα πάντα στη δίνη του". 




Αυτή είναι η θέα από τον τρούλο της Εκκλησίας προς τον λόφο. Αυτό είναι το χωριό μου. Ένα απ' όλα αυτά, ίσως είναι το σπίτι μου. Γι αυτό μην με ρωτάς γιατί κλαίω, κάθε φορά που έρχομαι εδω...



Συνεχίζεται...